Media stanowią swego rodzaju łącznik pomiędzy lekarzami a pacjentami. I to właśnie pacjenci są najważniejsi podczas wybierania tematu przez dziennikarzy medycznych. Co jeszcze decyduje o wyborze? I jak wygląda edukacja społeczeństwa z zakresu szeroko pojętego zdrowia? Jak lekarze wspierają środowisko dziennikarskie w poszerzaniu wiedzy Polaków na temat profilaktyki i leczenia? Na te pytania i nie tylko na nie odpowiadają dziennikarze, którzy od wielu lat zajmują się zagadnieniami medycznymi.
Akademia LekSeek zadała wszystkim dziennikarzom te same pytania. Poznajcie punkt widzenia: Edyty Hetmanowskiej (redaktorka Medexpress.pl), Katarzyny Pinkosz (redaktorka „Świat lekarza” i „Do Rzeczy”), Bogny Sobocińskiej (redaktorka Leksykon.com.pl) oraz Pawła Sobocińskiego (redaktor Leksykon.com.pl).
Akademia LekSeek: Dziennikarze zajmujący się tematyką medyczną mają ważną rolę do odegrania, a mianowicie: edukować społeczeństwo z zakresu szeroko pojętego zdrowia – profilaktyki i leczenia. Trudne zadanie, a z pewnością odpowiedzialne. Jak wygląda taka edukacja, na co należy zwrócić uwagę?
Edyta Hetmanowska, Medexpress.pl: Trudne zadanie. Dziś łatwiej usłyszeć plotkę niż prawdę. Publikowanie rzetelnych, sprawdzonych informacji już nie wystarcza. Jak przeciętny odbiorca ma rozpoznać fejkowe informacje zdrowotne, kiedy nawet specjaliści dają się oszukać? Antyszczepionkowcy, różnej maści szarlatani oferujący cud-terapie i inni magicy od spiskowych teorii opanowali po mistrzowsku umiejętność docierania do mas. Należy zadać sobie pytanie, dlaczego media nie sprostały zadaniu i nie radzą sobie z odwróceniem trendów? Brak autorytetów nie pomaga… Warto pamiętać, że wielu pacjentów, szczególnie seniorów, to osoby wykluczone cyfrowo. Widzę tu rolę mediów ogólnopolskich – w szczególności telewizji publicznej, która w końcu, zgodnie ze swoją misją, powinna zająć się edukacją, w tym zdrowotną.
>>> ZOBACZ TEŻ: Rola SEO w budowaniu pozycji firm farmaceutycznych [WYWIAD]
Katarzyna Pinkosz, „Świat lekarza” i „Do Rzeczy”: Sytuacja bardzo zmieniła się w ostatnich latach, ze względu na wszechobecność Internetu. W sieci można znaleźć mnóstwo informacji – także dotyczących zdrowia i leczenia. Bardzo często jednak są to informacje powielane z innych serwisów lub pochodzą z niesprawdzonych źródeł. Dotyczy to zarówno profilaktyki, jak leczenia.
Wiedza medyczna bardzo szybko się zmienia. Informacje w Internecie nie są aktualizowane. Stąd tak ważna wydaje się rola dziennikarzy medycznych, będących często pośrednikami między lekarzami i pacjentami. Dzięki udziałowi w konferencjach medycznych, rozmowom i wywiadom z ekspertami, dziennikarze mogą przedstawić pacjentom najnowszą wiedzę, często prosto z kongresów naukowych. To pomaga dziennikarzom w edukowaniu pacjentów, co jest o tyle ważne, że często nie mają na to czasu lekarze.
>>> ZOBACZ TEŻ: Blogerzy medyczni: po pracy do sieci
Edukując, na pewno warto zwrócić uwagę na sposób komunikacji: musi być prosta, aby pacjent mógł zrozumieć nawet trudny, zawiły problem. Temat trzeba przedstawić w ciekawy sposób, a jednocześnie wyczerpujący, by pacjent po przeczytaniu artykułu wiedział, co ma robić: w jaki sposób powinien zadbać o swoje zdrowie, jak powinien wyglądać sposób jego leczenia. Warto, żeby artykuł był skonsultowany ze specjalistą – to podnosi wiarygodność przekazu.
Paweł Sobociński, Leksykon.com.pl: W pierwszej kolejności należy zwracać uwagę na możliwości. Pacjent musi wiedzieć, gdzie może się udać ze swoim problemem, jaka jest ścieżka postępowania w jego przypadku oraz jakie są jego prawa. Bardzo często okazuje się, że to, co jest pewną oczywistością dla osób na co dzień zajmujących się ochroną zdrowia, nie jest jasne dla tych, którzy z systemem stykają się po raz pierwszy. Taki przykład. Wydawałoby się, że założenie Internetowego Konta Pacjenta jest proste. Okazuje się jednak, że sprawia trudności nawet osobom, które na co dzień mają styczność z komputerem. Edukacja zawsze powinna rozpoczynać się od spraw podstawowych – gdy pokazujemy ludziom, jak poruszać się w systemie ochrony zdrowia, to wtedy łatwiej jest im uzyskać pełną satysfakcję z leczenia.
Akademia LekSeek: Nie da się ukryć, że media są łącznikiem na linii pacjent – decydenci. Wspierają organizacje pacjenckie w dialogu, w walce o refundację terapii ratujących życie i poprawiających jego jakość. Jakie podejmujecie działania w tym zakresie?
Edyta Hetmanowska: Pacjent, o którym teraz mówimy, to pacjent wyedukowany, znający swoje prawa, śledzący doniesienia naukowe dotyczące nowych opcji terapeutycznych, ale też dostępność do leczenia w innych krajach. To pacjent, który pyta: dlaczego nie mogę być leczony zgodnie z obowiązującą wiedzą naukową, dlaczego nie mam dostępu do terapii ratującej życie, czy dożyję do refundacji? Aktywnie wspieramy te działania, dając organizacjom pacjenckim przestrzeń medialną, organizujemy debaty, do których zapraszamy przedstawicieli pacjentów i osoby odpowiedzialne za ochronę zdrowia w Polsce.
Katarzyna Pinkosz: Medycyna idzie cały czas do przodu, wciąż pojawiają się nowe terapie, ratujące życie chorym, przedłużające życie lub poprawiające jego jakość. Dziennikarze często angażują się po stronie pacjentów w starania się o refundację nowych form terapii: każdy z nas może być pacjentem, każdy czuje się ambasadorem chorego. Tak jak rolą lekarza jest leczyć, tak rolą dziennikarza jest m.in. informować o nowych formach leczenia, biorąc pod uwagę zarówno ich korzyści, jak i możliwe skutki uboczne. Dziennikarz to najczęściej ambasador pacjenta – przedstawia jego punkt widzenia, opisując problem, z którym pacjent się boryka, jego życie, nadzieje. Przedstawia też opinie lekarzy-ekspertów, wypowiadających się na podstawie badań naukowych, na temat konieczności zmian.
>>> ZOBACZ TEŻ: Reklamodawcy kochają aplikacje mobilne
Po drugiej stronie są decydenci, którzy decydując o refundacji nowych form terapii, muszą też zwracać uwagę na koszty i dbać o to, by nie zabrakło leczenia dla innych pacjentów. Dziennikarz może też zwrócić uwagę na koszty społeczne, które ponosi budżet państwa, jeśli dana terapia nie zostanie wprowadzona.
Bogna Sobocińska, Leksykon.com.pl: W naszych serwisach internetowych umożliwiamy organizacjom pacjenckim dotarcie z ważnymi treściami do szerokiego grona odbiorców. Zwrócenie uwagi na problem i nagłośnienie tematu – to często początek zmian oraz informacja, że dana osoba ze swoim problemem czy dolegliwościami nie jest sama. Mówi się, że jeżeli nie masz Facebooka, to nie istniejesz, dziś powiedziałabym: jeżeli zbyt mała liczba osób wie o twoim problemie, to ciężko ci będzie zainteresować tematem tych, którzy podejmują ważne decyzje.
Akademia LekSeek: Z jakich obszarów zdrowotnych i terapeutycznych powinniśmy edukować Polaków?
Edyta Hetmanowska: Trudno wskazać jeden najważniejszy obszar, ale obok profilaktyki bez wątpienia więcej miejsca należy poświęcać chorobom przewlekłym. Tematem wartym uwagi jest np. diabetologia. Cukrzyca nie boli, pacjenci nie zawsze pamiętają o przestrzeganiu zaleceń lekarskich i powikłaniach wynikających z zaniedbania choroby. Ważnym obszarem jest pierwsza pomoc rozumiana nie tylko jako pomoc po wypadku, ale również jako umiejętność rozpoznania objawów udaru czy zawału. Poza tym wskazałabym na szeroko pojętą higienę, jak mycie rąk po wyjściu z toalety, higienę korzystania ze smartfonów w kontekście czasu spędzanego przed ekranem oraz higienę stosunków międzyludzkich rozumianą jako pielęgnowanie dobrych relacji międzyludzkich.
Katarzyna Pinkosz: Dziś dużo mówi się na temat epidemii COVID-19, o innych chorobach wszyscy nieco zapomnieli. Na pewno najwięcej należałoby edukować na temat największych zabójców Polaków, czyli chorób układu krążenia i chorób nowotworowych. Wciąż większość osób nie wie, że raz w roku warto wykonać proste badania: morfologię i badanie ogólne moczu, które podpowiedzą, czy w organizmie nie dzieje się nic złego. Warto przypominać o badaniach profilaktycznych, szczególnie w onkologii, takich jak cytologia, mammografia, kolonoskopia: zgłaszalność na te badania jest bardzo mała. Przede wszystkim jednak warto mówić o czynnikach ryzyka i sposobach zapobiegania tym chorobom, promując zdrowy styl życia, czyli niepalenie papierosów, zdrową dietę, aktywność fizyczną. Czynniki ryzyka wielu chorób są podobne.
>>> ZOBACZ TEŻ: Rola 4. władzy w procesach refundacyjnych
Bogna Sobocińska: Najważniejszym obszarem jest profilaktyka. Ona ma największy wpływ na zdrowie oraz stan naszego społeczeństwa teraz i w przyszłości. Podstawą jest oswojenie z różnymi tematami, które mogą być trudne czy wstydliwe. Kolejnym ważnym aspektem jest regularność badania, przełamywanie tematów tabu oraz niwelowanie uczucia strachu przed szeroko pojętą ochroną zdrowia.
Akademia LekSeek: Problemów medycznych godnych poruszenia jest z pewnością wiele. Co decyduje o wyborze tematu?
Edyta Hetmanowska: Wszystko zależy od rodzaju medium. W przypadku serwisu newsowego, jakim jest Medexpress, wybieramy przede wszystkim tematy aktualne, ważne dla lekarzy, menadżerów ochrony zdrowia i pacjentów. Nie bez znaczenia są również statystyki – wiemy, jakie tematy są popularne, a jakie mniej.
Katarzyna Pinkosz: Jest wiele czynników, które decydują o wyborze tematu. Np. zainteresowanie czytelników z powodu powszechności problemu – tak jak to jest obecnie z epidemią COVID-19. Podobnie jest z takimi tematami, jak zawał serca, udar mózgu, choroby nowotworowe, alergia, astma: to problemy powszechnie występujące. Po drugiej stronie są choroby rzadkie – ciekawe ze względu na swoją rzadkość. Można dzięki temu opowiedzieć o pacjentach i ich problemach, o których nikt nie wie. Takie tematy są ciekawe i ważne społecznie; wiele osób dzięki opisanej historii pacjenta czy opisanym objawom może dowiedzieć się o danej chorobie. Być może dzięki temu ktoś zakończy swoją „odyseję diagnostyczną” i dowie się, na co choruje i gdzie powinien szukać pomocy.
Jeszcze inny czynnik decydujący o doborze tematu to odkrycie nowego sposobu leczenia danego schorzenia, przełom w medycynie, nowatorskie rozwiązanie: zawsze to wzbudzi ciekawość dziennikarza, jak również potencjalnego czytelnika. Temat jest szczególnie interesujący, jeśli taki przełom jest dokonywany w Polsce – np. stosowanie komórek Treg w leczeniu cukrzycy, nowatorska operacja wykonana przez polskich lekarzy.
Paweł Sobociński: O doborze tematu decyduje konkretna historia i sytuacja bieżąca. Medycyna jest w ciągłym rozwoju, a tematy zmieniają się wraz z sytuacją na świecie, odkryciem nowego leku czy np. nowej odmiany wirusa, co najlepiej ostatnio pokazała nam epidemia wirusa SARS-CoV-2.